İmparatorluğun Bedeli

19. yüzyilin basinda dagilma tehlikesiyle karsi karsiya olan Osmanli Imparatorlugu'nun yasadigi mali krizin temel nedeni, tasrada toplanan vergilerin önemli bir bölümünün aracilarin elinde kalmasiydi. Reform adimlariyla artirilan vergi geliri sayesinde Imparatorluk Birinci Dünya Savasi'na kadar ayakta tutuldu. Bu nedenle, 19. yüzyilda Osmanli merkezî yönetiminin vergi gelirlerini nasil artirabildigi sorusu önem tasiyor.
Çalismasinda bu soruya yanit arayan Nadir Özbek, reformlarin ve mali merkezilesme sürecinin merkezî hazineye giren vergi gelirlerini nasil artirdigini gösterirken, bu sürecin toplumsal ve siyasal bedelinin de bir hayli agir oldugunu gözler önüne seriyor. Halk üzerindeki baskinin artmasinin siyasi rejimin mesruiyetini sorgulattigini, vergi rejiminin esitlik ve adaletten uzak olmasinin Imparatorlugun birçok bölgesindeki milliyetçi hareketlere ivme kazandigini vurgulayan çalisma, önce Rumeli'de, sonra Dogu Anadolu'da patlak veren Sirp, Yunan, Bulgar ve Ermeni sorunlarinin ardinda vergi meselesinin de oldugunu ortaya koyuyor.
19. yüzyil Osmanli toplumunda bölüsüm iliskileri, vergi adaleti, siyasal ve toplumsal mesruiyet, vergi tahsil kurumu ve pratikleri, iltizam sisteminin dönüsümü, vergi tahsilatinin askerî niteligi, baski ve siddet boyutu gibi konulari ele alan Imparatorlugun Bedeli, modernlesme olarak tanimlanan reformlarin, Osmanli toplumunu olusturan halklara nasil bir bedel ödettigini, gündelik hayatin somutlugu içinde inceliyor.
"Osmanli'nin son döneminin can alici konularindan birini büyük ustalikla ele alan Özbek'in çalismasi hem tarih meraklilari hem de profesyonel tarihçiler için önemli ve okunmasi gereken bir eser."
-Sevket Pamuk-