Müşahedat

Türk edebiyatı çerçevesinde Esrar-ı Cinayat'la polisiyenin, Bahtiyarlık'la köy romanın ilk örneklerini veren Ahmet Midhat, Müşahedat romanında postmodern anlatıların temel tekniklerinden olan "üstkurmaca"yı kullanmıştır. Çünkü, bu romanda yazar, gazeteci, feylesof... Ahmet Midhat romanın kahramanlarından biri olarak karşımızdadır. Tıpkı çağdaşı kimi Batılı yazarların yaptığı gibi!
Ahmet Midhat, bir bahar sabahı, Beykoz'dan Körpü'ye (Eminönü) gelirken vapurda biri yaşlı ikisi genç üç Ermeni kadına denk gelir. Genç kızlardan biri, bir ara vapurda gördüğü bir adamın yanına gidip onu tokatlamaya başlar. Olay Ahmet Midhat'ın ilgisini çeker ve gerçeklerin "peşine düşer".
Romanın aynı zamanda okuru da olan roman kişileri, zaman zaman kurguya müdahale ederek asıl metnin oluşmasına da doğrudan katkıda bulunurlar. Ahmet Midhat'ın "Naturalist bir roman örneği" olarak tasarladığı eseri için en önemli yargıyı Berna Moran dile getirecektir: "Dünya edebiyatında örneği görülmeyen bir teknikle yazılmıştır."