Tarihin Sonu mu?

Körfez Savasi'ni izleyen zamanlarda dünyamiz yogun bir "Yeni Dünya Düzeni" söyleminin bombardimani altina girdi. Bu bombardiman bir çok entelektüel veya popüler ilgiyi harekete geçirdi. Ilk bakista bu söylemin en önemli islevi ABD'nin dünya egemenligini pekistirmekten baska bir sey olarak görünmemekle birlikte kendisine eslik eden tartismalar, bazen en derin entelektüel mevzularin bile iktidar ideolojisi açisindan ne kadar islevsel kilinabileceginin en önemli gösterisini sunuyorlardi. Nitekim, dogrudan ABD'nin Körfez'e müdahelesini mesrulastirma sonucu olan bu "yeni dünya düzeni" söylemi, Hegel'in yaklasik bir yüzyil özgürlesmenin muhtemel yollarina isik tutmus diyalektigini bir anda, yine Hegel'in icazetine dayanarak sona erdirmis oluyordu. Francis Fukuyama'nin "Tarihin Sonu" tezinde gündeme getirilen, Hegel'in diyalektiginin mantiksal sonuçlari açisindan ihtimal disi degildi. Fukuyama'nin Tarihin Sonu tezi, aslinda çok sik rastladigimiz, birlerine cennet, birilerine cehennem vaadeden bir eskatolojiden baskasina isaret etmiyordu. Birilerine cehennem, baska birilerine cennet olan bir dünyaninsa (dini bir ahiret dünyasi degilse) ne diyalektiginin, dolayisiyla ne de tarihinin, bitemeyecegi açik bir gerçektir. Nitekim daha sonra dünyanin degisik yerlerinde bu cennet ve cehennem tevziatina yapilan itirazlarin ortaya çikardigi yeni milliyetçilik dalgalari, yasadigimiz sürecin bir tarih sonundan ziyade kalici fay hatlarina oturan ve tarihin her döneminde ortaya çikabilecek bir medeniyetler çatismasina daha yakin oldugunu gösterdi. Huntington'un Medeniyetler Çatismasi tezi, bu yüzden, Fukuyama'nin Tarihin Sonu tezine uygun bir cevap olarak algilanmakta gecikmedi. Daha önce Huntington'un cevabi makalesinin dünyada ve Türkiye'deki yankilarinin bir derlemesi olarak Vadi Yayinlari'nca yayimlanan, 'Medeniyetler Çatismasi'ni tamamlayici özelligi de olan bu derleme, Fukuyama'nin makalesinin yanisira, bu makaleye dünyadan ve Türkiye'den farkli yazarlarin verdigi cevaplari içeriyor. (Arka Kapak)